به نقل از «فرارو»

فضا چه بویی می‌دهد؟

تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۲۲۰۵۵۶

از تجربه استشمام بویی شبیه به تمشک گرفته تا جوشکاری و حتی لاک ناخن، این‌ها بو‌هایی هستند که فضانوردان از تجربه خود از حضور در فضا نقل کرده‌اند؛ برخی آن را خوشایند و برخی دیگر ناخوشایند توصیف می‌کنند.

به گزارش ایسنا، آیا تا به حال فکر کرده‌اید که فضانوردان در مورد بوی فضا چه می‌گویند؟ از نظر فنی، آن‌ها نمی‌توانند مستقیماً فضا را بو بکشند، به این دلیل که بینی، حداقل بینی انسان در شرایط خلاء کار نمی‌کند و حتی اگر فضانوردان بخواهند فضا را بو بکشند، انجام این کار مستلزم برداشتن کلاه ایمنی است که در آن صورت همه ما می‌دانیم که پایان بدی خواهد داشت.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با این حال می‌توان به طور غیرمستقیم فضا را بو کشید. توصیف‌های گذشته در مورد بوی جوشکاری یا یک کباب تابستانی که توسط "دونالد پتیت" فضانورد ناسا و "تیم پیک" فضانورد آژانس فضایی اروپا ارائه شده بود، نمونه‌هایی از آن چیزی است که فضانوردان پس از پیاده‌روی فضایی تجربه کرده‌اند.

اکنون پژوهشگران می‌توانند با استفاده از مواد شیمیایی و عناصر مختلف موجود روی زمین و همچنین جا‌های دیگر در کهکشان، در مورد چگونگی بوی اشیا در فضا، فرضیه‌هایی داشته باشند.

"مارینا بارسنیلا"، پژوهشگر دکترای اخترزیست‌شناسی در دانشگاه "وست مینستر" و عطرساز مشهور در مصاحبه‌ای، پروژه‌ای موسوم به "AromAtom" را توضیح می‌دهد؛ پروژه‌ای که تلاش می‌کند تا رایحه‌های فضایی را بازسازی کند.

اخترشیمی؛ مولکول‌هایی که اجرام آسمانی و فضا را تشکیل می‌دهند

همان اتم‌هایی که روی زمین مشاهده می‌کنیم، ستارگان، سیاره‌ها، دنباله‌دار‌ها و سحابی‌ها را نیز تشکیل می‌دهند و مطالعه نحوه تعامل اتم‌ها با یکدیگر در محیط‌های کاملاً متنوع برای تولید ترکیب‌های رایج و غیرمعمول به عنوان اخترشیمی شناخته می‌شود.

مارینا بارسنیلا که در رشته اخترشیمی تحصیل کرده و نزدیک به ۳۰ سال در صنعت عطرسازی کار کرده است، می‌گوید: در حین تحصیل در رشته اخترشیمی، به عنوان یک عطرساز، همیشه به این فکر می‌کردم که فضا چه بویی می‌دهد؟

سفر وی برای ایجاد بو‌های فضا در نتیجه همین کنجکاوی آغاز شد. وی می‌گوید: با مطالعه شیمی مریخ، نپتون یا هر سیاره دیگر می‌خواهم بدانم که آنجا چه بویی دارد.

عطر‌هایی بر اساس گزارش‌های فضانوردان

بارسنیلا می‌گوید: من از سال ۲۰۱۷ شروع به انجام این کار کرده‌ام و واکنش مردم همیشه یکسان بوده و می‌گویند عجیب است.

وی اعتراف می‌کند که تاکنون به شکل مستقیم با فضانوردان صحبت نکرده است. با این حال می‌گوید که برخی از عطر‌هایی که ساخته بر اساس روایت‌های متعدد فضانوردان، از جمله عطر‌های مأموریت‌های آپولو و ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) ساخته شده‌اند که مثلاً درباره بوی غبار ماه روی لباس‌هایشان صحبت کرده‌اند.

بارسنیلا می‌گوید: تقریباً بسیاری از فضانوردان گفته‌اند که در فضا بو‌هایی مانند گوشت زغال شده یا لاستیک سوخته یا دود حاصل از جوشکاری را استشمام کرده‌اند و در واقع یکی از عطر‌های من بر اساس روایت دونالد پتیت است که گفته بود فضا بوی جوشکاری می‌داد.

عطری که بر اساس روایت پتیت ساخته شده است، "فضا" نامیده می‌شود. گزارش پتیت مربوط به زمانی است که در ایستگاه فضایی بین‌المللی برای انجام چندین پیاده‌روی فضایی وارد فضای قفل هوا شدند. هر بار که پتیت وارد این بخش می‌شد، همان بوی شیرین جوشکاری را تجربه می‌کرد.

مشتری بدبو

بارسنیلا اقدام به ساخت و ارائه چهار رایحه فضایی کرده است و می‌گوید از لحاظ تجربی، درک این بو‌ها برای عموم مردم از ساده‌ترین موارد است.

وی توضیح می‌دهد: پروژه "AromAtom"در مجموع ۲۴ رایحه دارد. من یک سفر کامل را ایجاد کرده‌ام که از زمین به مرکز کهکشان راه شیری می‌رود؛ بنابراین شما توقف‌هایی در ماه، مریخ و تمام سیاره‌های دیگر دارید.

وی افزود: فکر می‌کنم رایحه مورد علاقه من رایحه بدبوی سیاره مشتری است.

این دانشمند عطرساز تصریح کرد که بوی بد مشتری به این دلیل است که این سیاره دارای لایه‌های مختلفی است که هر کدام دارای ترکیب شیمیایی خاص خود هستند.

وی می‌گوید: بنابراین هرچه به عمق مشتری بروید، شیمی و در نتیجه بو‌ها تغییر می‌کنند. به عبارت دیگر، پیچیده‌تر و بدبوتر می‌شوند. اما من تغییراتی را که در شیمی ایجاد می‌شود و اینکه چگونه می‌توانید با استشمام اجزای مختلف این سیاره چیز‌های زیادی یاد بگیرید را دوست دارم.

مخلوطی از رایحه تمشک و لاک ناخن

رایحه‌ای به نام "Sagittarius B ۲" بر اساس یک ابر مولکولی در نزدیکی مرکز کهکشان راه شیری ساخته شده است. بارسنیلا می‌گوید: این رایحه، سال‌ها پیش زمانی که مولکول اتیل فورمات را در این ابر کهکشانی کشف کردیم، تخیل همه را به خود جلب کرد.

بخشی از تفسیر این رایحه از این واقعیت ناشی می‌شود که تمشک نیز حاوی اتیل فرمات است.

بارسنیلا می‌گوید: ایده تمشک و فضا تخیل مردم را تحریک می‌کند، بنابراین آن را جشن فضایی می‌نامم، زیرا شما تمشک، الکل و لاک ناخن را در آن دارید که مردم آن‌ها را می‌پسندند.

علاوه بر این، بیش از دویست مولکول مختلف در Sagittarius B ۲ درون کهکشان راه شیری با طیف‌سنجی با استفاده از تلسکوپ‌های فروسرخ و رادیویی شناسایی شده‌اند. این نیز به ایجاد این رایحه کمک کرد.

بوی باروت ماه

بارسنیلا برخی از عطر‌های خود را "تند یا عجیب" توصیف می‌کند. با این وجود، یکی دیگر از موارد مورد علاقه وی، عطر ماه، به ویژه نسخه دودی آن است. این عطر الهام گرفته از توصیف فضانوردی به نام جن سرنان (Gene Cernan) از بوی غبار ماه روی لباس فضایی خود است که آن را به بوی باروت تشبیه کرد. همچنین بر اساس شیمی ماه است که شامل سیلیکون دی اکسید، منیزیم و تیتانیوم است.

در نهایت، عطر سرخ مریخ، رایحه چهارم است که شامل نُت‌های گرد و غبار، سولفوریک و کلر است. این عطر بر اساس داده‌های شیمی و کانی‌شناسی به دست آمده از سنجش از دور، اندازه‌گیری‌های در محل توسط فرودگر‌های رباتیک و بررسی شهاب‌سنگ‌های مریخی ساخته شده است.

کاوش فضا با حس بویایی

مارینا بارسنیلا در این مصاحبه گفت که تفسیر بوی فضا توسط هر فرد نسبت به فرد دیگر متفاوت است. علاوه بر این، وی با ذکر وجود رابطه صمیمی بین حس بویایی و حافظه استدلال می‌کند که تجربه‌ها و خاطره‌های هر کسی نسبت به دریافتی که از یک رایحه دارد، متفاوت است.

هدف پروژه AromAtom با فراتر رفتن از حس بینایی و شنوایی، بیشتر در دسترس قرار دادن علم است.

بارسنیلا می‌گوید: مثلاً وقتی به مدرسه می‌رفتم، تمشک داشتیم، سکه‌های زنگ زده داشتیم، ظرف غذایی داشتیم که با وجود کلم بروکلی و تخم مرغ آب‌پزی که داخلش بود، بوی بدی می‌داد و گاهی هم بوی گوگردی بادام زمینی را استشمام می‌کردیم.

وی افزود: همه چیز در مورد ربط دادن شیمی فضا به وسایل و تجربه‌های روزمره است تا مردم بتوانند خیلی نزدیکتر، این رایحه‌ها را احساس کنند، بنابراین آن‌قدر انتزاعی یا ترسناک نیستند.

تلاش AromAtom برای کنار زدن موانع

بارسنیلا توضیح داد: من تصور می‌کنم صحبت با یک بچه در مورد یک موضوع (مثلا فضا) می‌تواند واقعاً پیچیده باشد. بچه‌ها همیشه عجیب‌ترین سؤال‌ها را می‌پرسند و اگر معلم‌ها نتوانند به آن‌ها پاسخ دهند، وقتی دانشمندان فضایی را دارید که واقعاً می‌توانند به این سؤال‌ها پاسخ دهند، خوب است.

خودم همیشه از علوم می‌ترسیدم. در کودکی از درس علوم متنفر بودم و به این فکر می‌کردم که وای خدای من، برای فهمیدن این درس خیلی احمق هستم؛ نمی‌توانم آن را درک کنم؛ این برای من نیست... اکنون می‌دانم که تنها چیزی که نیاز داشتم یک وسیله نقلیه دیگر برای این سفر بود.

بارسنیلا می‌گوید واکنش‌ها به تمرکز بر بو در این حوزه، باور نکردنی بوده است.

این سیاره‌شناس و عطرساز حرفه‌ای ابتدا در سال ۲۰۱۷ یک نمایشگاه برگزار کرد و اکنون به این نقطه رسیده است. وی در مورد تلاش‌های آینده پروژه AromAtom برای پر کردن شکاف بین علم و عموم مردم هیجان‌زده است.

منبع: فرارو

کلیدواژه: عطر ساخته شده بر اساس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۲۲۰۵۵۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

نقشه‌ تلسکوپ فضایی «جیمز وب» از آب‌وهوای یک سیاره فراخورشیدی

«تلسکوپ فضایی جیمز وب» به پژوهشگران در نقشه‌برداری از آب‌وهوای یک سیاره فراخورشیدی کمک کرد.

به گزارش ایسنا، یک گروه بین‌المللی از پژوهشگران با موفقیت از «تلسکوپ فضایی جیمز وب» برای ترسیم نقشه آب‌وهوایی یک سیاره فراخورشیدی غول‌پیکر گازی داغ استفاده کردند.

به نقل از ناسا، بررسی‌های دقیق در طیف گسترده‌ای از نور فروسرخ میانی، همراه با مدل‌های سه‌بعدی آب‌وهوا و مشاهدات پیشین تلسکوپ‌های دیگر، وجود ابرهای متراکم و مرتفع را نشان می‌دهند که آسمان را هنگام روز و شب می‌پوشانند و همچنین، بادهای استوایی را به نمایش می‌گذارند که گازهای جوی را با سرعت ۵۰۰۰ مایل در ساعت در اطراف سیاره فراخورشیدی «WASP-43 b» ادغام می‌کنند.

این جدیدترین نمایش علم سیارات فراخورشیدی به شمار می‌رود که اکنون با توانایی خارق‌العاده جیمز وب برای بررسی تغییرات دما و تشخیص گازهای اتمسفر در تریلیون‌ها مایل دورتر امکان‌پذیر شده است.

سیاره فراخورشیدی WASP-43 b یک نوع «مشتری داغ»(Hot Jupiter) است. این سیاره هم‌اندازه مشتری عمدتا از هیدروژن و هلیوم ساخته شده و بسیار داغ‌تر از سایر سیارات غول‌پیکر منظومه شمسی است. اگرچه ستاره آن کوچک‌تر و سردتر از خورشید است اما WASP-43 b در فاصله ۱.۳ میلیون مایلی می‌چرخد که کمتر از یک بیست و پنجم فاصله بین عطارد و خورشید است.

با چنین مداری، سیاره از نظر جزر و مدی قفل می‌شود؛ به این معنی که یک طرف آن به طور مداوم روشن است و طرف دیگر در تاریکی دائمی قرار دارد. اگرچه طرف شب هرگز هیچ تابش مستقیمی را از ستاره دریافت نمی‌کند اما بادهای شدید در حال وزش به سمت شرق، گرما را از طرف روز به اطراف انتقال می‌دهند.

از زمان کشف سیاره WASP-43 b در سال ۲۰۱۱، تلسکوپ‌های متعددی از جمله «تلسکوپ فضایی هابل» و «تلسکوپ فضایی اسپیتزر» آن را رصد کرده‌اند. «تیلور بل»(Taylor Bell) پژوهشگر «مؤسسه تحقیقات محیطی منطقه خلیج»(BAERI) و پژوهشگر ارشد این پروژه گفت: با تلسکوپ فضایی هابل، به وضوح می‌توانیم ببینیم که بخار آب در طرف روز سیاره وجود دارد. هابل و اسپیتزر هر دو نشان دادند که ممکن است ابرهایی در سمت شب وجود داشته باشند اما ما به بررسی‌های دقیق‌تر با تلسکوپ فضایی جیمز وب نیاز داشتیم تا نقشه‌برداری را از دما، پوشش ابر، بادها و ترکیب دقیق‌تر اتمسفر در سراسر سیاره آغاز کنیم.

اگرچه WASP-43 b آن قدر کوچک، کم‌نور و نزدیک به ستاره خود است که تلسکوپ نمی‌تواند مستقیما آن را ببیند اما دوره مداری کوتاه سیاره که تنها ۱۹.۵ ساعت است، آن را برای «طیف‌سنجی منحنی فاز» ایده‌آل می‌کند. روش طیف‌سنجی منحنی فاز شامل بررسی تغییرات کوچک در روشنایی منظومه ستاره-سیاره در حالی است که سیاره به دور ستاره می‌چرخد.

از آنجا که مقدار نور فروسرخ میانی منتشرشده از یک جرم تا حد زیادی به گرمای آن بستگی دارد، داده‌های روشنایی جیمز وب را می‌توان برای محاسبه دمای سیاره مورد استفاده قرار داد.

این گروه پژوهشی به مدت بیش از ۲۴ ساعت از «دستگاه فروسرخ میانی»(MIRI) جیمز وب برای اندازه‌گیری نور منظومه WASP-43 در هر ۱۰ ثانیه استفاده کردند. بل توضیح داد: ما با مشاهده کل یک مدار توانستیم دمای طرف‌های متفاوت سیاره را هنگام چرخش در دید محاسبه کنیم. براساس این محاسبات، ما توانستیم نقشه‌ای را از دمای سراسر سیاره بسازیم.

اندازه‌گیری‌ها نشان می‌دهند که دمای هوای طرف روز سیاره به طور میانگین ​​نزدیک به ۱۲۵۰ درجه سلسیوس است؛ در حالی که دمای طرف شب به ۶۰۰ درجه سلسیوس می‌رسد و به طور قابل توجهی خنک‌تر است. این داده‌ها به یافتن داغ‌ترین نقطه روی سیاره کمک می‌کنند که از نقطه‌ دریافت‌کننده بیشترین تشعشعات ستاره‌ای، کمی به سمت شرق جابه‌جا می‌شود. این تغییر به دلیل وزش بادهایی رخ می‌دهد که هوای گرم را به سمت شرق حرکت می‌دهند.

«مایکل رومن»(Michael Roman) پژوهشگر «دانشگاه لستر»(University of Leicester) و از پژوهشگران این پروژه گفت: این واقعیت که ما می‌توانیم دما را به این روش ترسیم کنیم، گواه واقعی بر حساسیت و ثبات جیمز وب است.

پژوهشگران برای تفسیر نقشه، از مدل‌های جوی سه‌بعدی پیچیده مانند مدل‌هایی استفاده کردند که برای درک آب‌وهوا و اقلیم روی زمین به کار می‌روند. تحلیل‌ها نشان می‌دهند که طرف شب سیاره احتمالا در یک لایه متراکم و مرتفع از ابرها پوشیده شده است و این لایه، مانع راه یافتن بخشی از نور فروسرخ به فضا می‌شود. در نتیجه، اگرچه طرف شب بسیار گرم است اما نسبت به زمانی که ابری در آن وجود نداشته، کم‌نورتر و خنک‌تر به نظر می‌رسد.

طیف گسترده نور فروسرخ میانی که توسط جیمز وب گرفته شده است، اندازه‌گیری میزان بخار آب و متان اطراف سیاره را ممکن می‌سازد. «جوآنا بارستو»(Joanna Barstow) پژوهشگر «دانشگاه آزاد انگلستان»(The Open University of UK) و از پژوهشگران این پروژه گفت: جیمز وب به ما فرصت داده است تا دقیقا متوجه شویم کدام مولکول‌ها را می‌بینیم و محدودیت‌هایی را برای فراوانی آنها قائل شویم.

طیف‌های بررسی‌شده نور، نشانه‌های آشکاری را از بخار آب در طرف شب و طرف روز سیاره نشان می‌دهند که اطلاعات بیشتری را درباره تراکم ابرها و ارتفاع آنها در جو ارائه می‌کنند.

همچنین، پژوهشگران با کمال تعجب دریافتند که داده‌ها کمبود متان را در همه نقاط جو نشان می‌دهند. از آنجا که روز برای وجود متان خیلی گرم است، متان باید هنگام شب خنک‌تر، پایدار و قابل تشخیص باشد.

بارستو توضیح داد: این واقعیت که ما متان نمی‌بینیم، به ما می‌گوید که سرعت باد در سیاره WASP-43 b باید به حدود ۵۰۰۰ مایل در ساعت برسد. اگر بادها گاز را از طرف روز به طرف شب سیاره حرکت دهند و دوباره به سرعت بازگردند، زمان کافی برای بروز واکنش‌های شیمیایی تولیدکننده مقادیر قابل تشخیص متان در سمت شب وجود نخواهد داشت.

پژوهشگران معتقدند که به دلیل این اختلاط ناشی از باد، شیمی اتمسفر در سراسر سیاره یکسان است. این نتیجه در پژوهش‌های پیشین که با تلسکوپ‌های هابل و اسپیتزر انجام شدند، مشخص نبود.

این پژوهش در مجله «Nature Astronomy» به چاپ رسید.

در انیمیشن زیر می‌توانید نقشه دمای سیاره WASP-43 b را ببینید.

انتهای پیام